Een magisch kookboek

Volwaardig gezinslid of deel van een maaltijd?

In sommige Aziatische landen zijn honden een normaal onderdeel van de maaltijd, terwijl ze in het Westen bij ons in bed slapen en naar de kapper gebracht worden. We tekenen massaal petities tegen het Yulin Dog Meat Festival dat jaarlijks plaatsvindt in een ver land. Dat we in ons eigen Nederlandje zo'n 1,75 miljoen dieren per dag de dood in jagen, vergeten we daarbij maar even voor het gemak.

Cultuur en opvoeding hebben natuurlijk veel te maken met hoe wij dieren zien en hoe we ze denken te mogen gebruiken. Dat we Fikkie en Minoes als volwaardige familieleden zijn gaan beschouwen en hun soortgenoten liever niet op ons bord terugzien is dan ook prima te begrijpen. Maar waarom nemen we onze kinderen dan wel mee naar de kinderboerderij om schattige diertjes te gaan aaien, om vervolgens een frikandelletje met ze te gaan eten? Waarom leren we onze peuters de eenvoudig getekende beeltenissen van koetje, schaapje en kipje te herkennen om ze vervolgens als onherkenbare hompen vlees naar binnen te werken? En wel je bordje leegeten hè!

Cognitieve dissonantie

Soms realiseren mensen zich niet volledig dat het dier dat ze eten vergelijkbaar is met het dier dat ze liefhebben. Onze overtuiging (het liefhebben van dieren) is dan dus niet in lijn met ons gedrag (het eten van dieren). Dit psychologisch fenomeen -dat werd geïntroduceerd en bestudeerd door de Amerikaanse psycholoog Leon Festinger in 1957- wordt cognitieve dissonantie genoemd. De theorie heeft een grote invloed gehad op de psychologie en is van toepassing op diverse aspecten van menselijk gedrag.

Festinger en zijn collega’s zagen dat wanneer mensen zich bewust worden van zo’n tegenstrijdigheid (dissonantie) tussen wat ze vinden (overtuiging) en wat ze doen (gedraging), ze een onaangenaam gevoel van spanning of conflict ervaren. Dit gevoel motiveert mensen om deze tegenstrijdigheid op te lossen. Ze ontdekten drie manieren waarop mensen dit het meeste doen:

1. Door hun overtuiging aan te passen
2. Door hun gedrag aan te passen
3. Door nieuwe informatie te vinden die de tegenstrijdigheid rechtvaardigt

De theorie van cognitieve dissonantie geeft inzicht bij het begrijpen van waarom mensen soms irrationele of inconsistente keuzes maken en hoe ze proberen deze inconsistenties op te lossen.

Leren over voeding

Terug naar het boek. Toegegeven: het boek om meehelpen in de keuken aantrekkelijk te maken voor kinderen bevat minder vleesgerechten dan ik vermoedde. En het idee voor een kinderkookboek is goed: je laat ze op speelse wijze kennismaken met verschillende smaken en bereidingen en met een beetje geluk gaan ze hun groentjes meer waarderen als ze ze zélf hebben klaargemaakt. We moeten onze kinderen van jongs af aan bekendmaken met en leren over gezonde voeding. Maar willen we écht goed voor deze nieuwe generatie zorgen? Dan had het kinderkookboek natuurlijk uitsluitend plantaardige gerechten moeten bevatten.

Toekomstige generaties

Maar hoe kan het maken van andere voedselkeuzes dan positief bijdragen aan de toekomst van onze kinderen? Deze vraag heeft meerdere antwoorden:

Minder milieubelasting

De veeteeltindustrie heeft een aanzienlijke negatieve impact op het milieu: ontbossing, overmatig watergebruik, uitstoot van broeikasgassen (vooral methaan), en bodem- en waterverontreiniging. Een plantaardig voedingspatroon heeft over het algemeen een veel kleinere ecologische voetafdruk en draagt bij aan het verminderen van deze belasting.

Klimaatverandering

De veeteeltindustrie is een belangrijke bron van broeikasgasemissies, wat bijdraagt aan klimaatverandering. Het verminderen van de consumptie van dierlijke producten vermindert de uitstoot van broeikasgassen en helpt zo de opwarming van de aarde beperken. En dat is op zijn beurt natuurlijk weer gunstig voor toekomstige generaties die nog langer op deze planeet zullen leven.

Resource efficiëntie

Plantaardige voeding heeft doorgaans een lager verbruik van natuurlijke hulpbronnen, zoals water en land, in vergelijking met de productie van dierlijke producten. Dit helpt bij het behoud van deze schaarse hulpbronnen voor toekomstige generaties.

Biodiversiteit

De ontbossing en grootschalige landbouwpraktijken die nodig zijn voor de veeteelt leiden tot verlies van biodiversiteit en aantasting van ecosystemen. Een plantaardig voedingspatroon vereist minder land en draagt bij aan het behoud van natuurlijke habitats en biodiversiteit.

Eerlijke voedselverdeling

Een plantaardig voedingspatroon is efficiënter als het gaat om het voeden van de groeiende wereldbevolking. Het verbouwen van plantaardige voedingsmiddelen vereist veel minder landbouwgrond en grondstoffen dan de productie van dierlijke producten, waardoor er meer voedsel beschikbaar is voor iedereen.

(Volks)gezondheid

Het bevorderen van een plantaardig voedingspatroon komt de gezondheid van toekomstige generaties ten goede door het verminderen van het risico op bepaalde chronische ziekten die verband houden met consumptie van dierlijke producten, zoals hartziekten, obesitas, kanker maar ook pandemieën die door zoönosen veroorzaakt worden.

Bewustwording en verantwoordelijkheid

Dus, waarom eten kinderen de dieren waar ze fan van zijn? Omdat wij ze met onze cognitieve dissonantie voeden. Ouders en verzorgers spelen een cruciale rol in het onderwijzen van kinderen over waar voedsel vandaan komt en hoe dieren worden behandeld in de vee-industrie. Als dit niet (goed) wordt gedaan groeit de volgende generatie wéér op met het idee dat het oké is en zullen ook zij weer tegen hun kinderen zeggen: “maar zo hebben we het altijd al gedaan”, een veel gehoorde smoes om de dissonantie op te lossen. 

Voel je ook dissonantie en wil je dit oplossen? Wees je dan bewust van welke methode je gebruikt. Verander je je normen en waarden met betrekking tot dieren? Ga je op zoek naar nog meer drogredenen om je gedrag te verklaren, of ga je ontdekken hoe je jouw acties in lijn met je overtuigingen kunt brengen? In het laatste geval heb ik goed nieuws voor je: het is nog nooit zo makkelijk en lekker geweest als nu om over te stappen naar een plantaardig voedingspatroon. Daarbij hoef je niets op te geven, want je nam eigenlijk al die tijd iets dat al nooit van jou was: het leven van een dier. Door hiermee te stoppen doe je niet meer mee aan de eindeloze cyclus van dierenleed en milieuvervuiling. En je bewijst er -naast dat je hier zelf een goed gevoel van krijgt- de volgende generaties én de dieren ook nog eens een grote dienst mee. •