Het Kipster ei: innovatie of misleiding?

Kipster noemt zichzelf het meest diervriendelijke pluimveebedrijf, maar geeft ook toe dat diervriendelijke veehouderij zo goed als onmogelijk is.

17.11.2023 • Kippen, en dan met name legkippen, behoren tot de meest intensief gehouden dieren in de bio-industrie. Voor iedere legkip wordt ook een haantje geboren, maar wat moeten we daarmee? Zij kunnen immers geen eieren leggen. Alleen al in Nederland worden er daarom 40 miljoen eendagskuikens per jaar vergast. Kipster, een bedrijf dat eieren én vlees levert aan o.a. Lidl, beweert dat zij het met hun innovaties op het gebied van dierenwelzijn en duurzaamheid heel anders doen.

Nieuwsgierig bezoek ik hun website. Ik check of ik het webadres wel juist heb gespeld, want in eerste instantie denk ik per ongeluk de website van het plaatselijke filmhuis te hebben geopend en op de pagina van een nieuwe arthousefilm terecht te zijn gekomen. De awards, aanbevelende quotes en prachtige close-ups van ster-actrices vliegen je om de oren.

Natuurlijke leefomgeving voor kippen

Een aantal scroll-bewegingen verder lees ik eindelijk wat meer over de bedrijfsvoering. Ze trappen af met dierenwelzijn, want dat staat voorop bij Kipster. Mooi! Ik verwacht een gezellig verhaal over kippen en hanen in een bosrijke leefomgeving. In de tekst krijg ik deels wat ik wil, er staat beschreven dat deze vogels van nature bosdieren zijn en van beschutting houden. Ze houden absoluut niet van open vlaktes, omdat daar de dreiging van roofdieren heerst. “Daarom hebben wij een natuurlijke bosrijke omgeving nagebootst met veel afwisseling", schrijft Kipster veelbelovend.

De esthetische kippenboerderij van Kipster

De foto die erbij staat ter illustratie, matcht niet helemaal met het beeld dat bij mij opkwam. Ik zie een vlakte met hier en daar een stapeltje kale takkenbossen, afgewisseld met grote zwarte cementkuipen waar in de hoogte ergens een boompje uitsteekt, die de kippen waarschijnlijk niet eens kunnen zien. De ruimte is weliswaar goed omheind en roofdier-proof, maar ook dat is iets dat de kippen niet zullen waarnemen of kunnen ervaren als bescherming. Hier valt -wellicht met behulp van een creatieve hovenier- nog aardig wat te verbeteren.

Voedselverspilling

Het volgende onderwerp waarmee Kipster zegt te pionieren is een gesloten kringloop. Door reststromen die vrijkomen bij voedselproductie te gebruiken als voer voor kippen, wordt er minder gebruikgemaakt van kostbare landbouwgrond. Dat is een goed idee, door gebroken beschuiten en haverdoppen die anders weg worden gegooid op deze manier in te zetten ga je bovendien voedselverspilling tegen. Dat er in dat beschuit ook alweer ei verwerkt zit is voor de kip die het eet niet erg, er zitten bruikbare voedingsstoffen in. Je kunt je natuurlijk wel afvragen of deze kringloop dan niet net zo goed in zijn geheel geschrapt kan worden.

Design

Na een aantal stukjes over duurzame doosjes en zonnepanelen lees ik iets over het strakke design van het gebouw en de omgeving. De ontwerper in mij scherpt haar aandacht, een echt goed ontwerp is niet alleen aantrekkelijk voor het (mensen)oog, maar zou de inhoudelijke boxen ook moeten afvinken. Op basis van de foto’s van de met strakke lijnen vormgegeven fabriek en kaal uitziende uitloopren word ik nog niet zo enthousiast. Wat de kippen van de recht-toe-recht-aan faciliteit vinden, zullen we in ieder geval nooit te weten komen.

Vogelgriep

Wat ik me ook afvraag is hoe vaak iedere kip echt buiten komt. De eisen van het ‘Beter Leven Keurmerk’ van de Dierenbescherming geven dit niet weer op de website, maar de melding ‘VOGELGRIEP dreiging voorbij - de kippen mogen weer naar buiten’ op de website van Kipster zet me aan het denken. Want hoe vaak lezen we in het nieuws niet over zo’n dreiging? Dit betekent dus ook dat kippen niet naar buiten mogen en binnen op stal moeten blijven zitten.

"Bij Kipster hebben we geleerd dat diervriendelijke veehouderij zo goed als onmogelijk is. Maar zolang mensen nog dierlijke producten willen, hebben we als boer de plicht ons vee zo goed mogelijk te behandelen."

We scrollen door naar de kippenweetjes…

Hoe lang leeft een kip?

Een infographic met deze titel laat ons in één oogopslag zien dat de gevederde vriendinnen bij Kipster het langst leven van allemaal. ‘Dat scheelt een slok op een borrel', zegt de nostalgisch getekende kip er via een tekstballonnetje nog bij. Maar in zo’n overzicht moet je dan ook wel álle kippen én de hanen opnemen, anders is het geen complete informatie. Stoppen bij je eigen kip en dan zeggen dat die het langst leeft, dat schept een vertekend beeld. Allereerst beschouwen we in deze door Kipster opgemaakte tabel slechts kippen die door de mens tot pluimvee gemaakt zijn. Van oorsprong kunnen kippen met gemak 10 jaar oud worden. Wel even wat meer dan 590 Kipster-dagen dus. Sommige rassen bereiken zelfs het dubbele. Moeten die dan ook niet in deze statistiek worden opgenomen?

Haantjes als afvalverwerkers ter compensatie van CO₂

En de haantjes, rekenen we die ook mee? Ik vrees dat de gemiddelde leeftijd dan ineens als een zacht ei in elkaar zakt. De mannelijke kuikens bij Kipster worden niet metéén vergast zoals in de gebruikelijke pluimveehouderij het geval is, maar na enkele weken als afvalverwerker aan de slag te zijn geweest -de haantjes worden ingezet om reststromen van voedsel op te ruimen en zo een lagere CO₂-uitstoot voor het bedrijf te bewerkstelligen,- krijgen ze na 14 weken alsnog een enkeltje richting slachthuis. Uitstel van executie dus.

Deze ‘broertjes’ van de legkippen -zoals ze liefkozend op de website genoemd worden- worden dus niet direct als eendagskuiken vergast, zo staat er te lezen, maar grootgebracht op een biologische boerderij. Grootgebracht zegt u? ‘Een slachtrijpe leeftijd voor een zo groot mogelijk economisch gewin op korte termijn’ zou een betere term zijn.

En de hennen?

Ook voor de vrouwtjes geldt dat zij op jonge leeftijd al geslacht worden en vervangen door jongere exemplaren zodra hun productiviteit afneemt. Hoeveel langer dat bij Kipster precies is, wordt uit de tabel niet duidelijk. Naast de ‘Kipster legkip’ is namelijk geen ‘gewone’ of ‘biologische’ legkip ter vergelijking opgenomen. Feit blijft dat er ieder jaar alleen al in Nederland ruim 500 miljoen kippen geslacht worden om de eierindustrie in stand te kunnen houden. ‘De slacht’ klinkt altijd lekker abstract en ver van je bed, dus het is misschien goed om dit ook nog even toe te lichten.

Kippen aan de slachtlijn. Beeld: Dier & Recht

Kippenslacht

Vlak voor de slacht moeten kippen verdoofd worden. De meeste slachterijen gebruikten tot voor kort de methode van het elektrische waterbad: kippen worden levend aan haken geslagen, door een waterbad dat onder stroom staat gesleurd en -niet zelden nog bij bewustzijn- gedood door een roterend mes, of ze verdrinken in het gloeiend hete plukbad. Nog steeds gebruikt tien procent van de kippenslachterijen het omstreden waterbad. Samen slachten zij nog bijna honderd miljoen kippen. Een vijfde van het totaal dus.

Hoe diervriendelijk is de eierindustrie?

Ondanks deze massale slachtpartij heeft Kipster zichzelf uitgeroepen tot de meest dier,- milieu- en mensvriendelijke boerderij ter wereld. “Wij durven deze claim te maken,” vertellen ze op hun website, “omdat we nergens op de wereld een commerciële pluimveehouder weten die het beter doet in de combinatie dier/milieu/mens. Weet jij wie het beter doet? Laat het ons dan weten. Dan passen we onze claim aan en krijg je 365 eieren cadeau.”

Nou, ik weet wel zeker wie het nóg beter doen: degenen die helemáál geen haantjes laten doden en kippen laten gebruiken om eieren te kunnen consumeren. Maar die zullen niet reageren als het prijsgeld uit 365 eieren bestaat.

Zoals mede-oprichter Ruud Zanders zelf al toegeeft: “Bij Kipster hebben we geleerd dat diervriendelijke veehouderij zo goed als onmogelijk is. Maar zolang mensen nog dierlijke producten willen, hebben we als boer de plicht ons vee zo goed mogelijk te behandelen. Ook zien we het als onze taak om openheid te geven over hoe ons vee leeft en sterft.”

Een zeer juiste conclusie van Ruud. Behalve dan dat je als boer een plicht hebt omdat er nu eenmaal vraag naar een product is. Er is ook vraag naar wapens, sigaretten, drugs en vieze boekjes. Dat betekent niet dat je verplicht bent die markt dan ook maar te gaan bedienen. Daarnaast is 'zo goed mogelijk' totaal niet meetbaar, laat staan controleerbaar. Ik denk dat het zowel voor boeren als consumenten vooral als plicht zou moeten voelen om moreel te handelen. Bij Kipster doen ze dat echt wel iets beter dan bij het reguliere pluimveebedrijf, maar ze zouden wat mij betreft pas een echte pluim verdienen als de innovaties verder gaan dan waar de consument naar vraagt. Hoe zouden we deze grond en energie bijvoorbeeld in kunnen zetten voor plantaardige alternatieven, zoals sommige boeren ook al hebben gedaan? Ik zie de awards al binnenstromen! •